Hoe het allemaal begon…

Hemelvaartsdag 2023. Het was een prachtige, zonnige lentedag, warm voor de tijd van het jaar. ’s Middags stond ik in onze tuin, uitkijkend over de bergen en de velden. De wind waaide zachtjes door de prachtige sering. Hij stond nog niet in bloei, maar begon al een beetje blad te krijgen. Een paar dagen eerder sneeuwde het nog, niet ongewoon voor een Zweedse lente.

Ik stond daar, met een ongekende pijn in mijn hart, en beloofde aan James dat ik mijn leven zou verbeteren. Dat ik niet langer mijn leven aan me voorbij zou laten gaan, dat ik er echt iets van zou gaan maken. Dat ik bewuster zou zijn, met meer aandacht voor alles wat ik lief had. Dat ik nooit meer iets voor lief zou nemen. Want dát, wat ik zo lief had, was die dag van me afgenomen.

Hoe het begon

Een paar weken daarvoor kreeg James last van zijn ruggetje. Dit gebeurde wel vaker; hij wilde dan even een tijdje minder ver lopen en sprong niet meer op de bank. Dit herstelde altijd weer na een paar dagen. Maar deze keer herstelde het niet. Het begon me op te vallen dat hij zijn rug kromde en dat zijn ademhaling wel heel erg snel ging. Ook viel hij ineens enorm veel af. Op maandagavond leek James moeite te hebben met ademhalen, waarop Erwin direct met hem naar onze plaatselijke dierenarts in het dorp reed.

Daar aangekomen leek James in één keer weer helemaal oké. Hij gedroeg zich zo vrolijk en enthousiast, dat de dierenarts niet eens de moeite nam om hem te onderzoeken. Hij vertelde Erwin dat de pijn in zijn rug er inderdaad voor kon zorgen dat hij sneller ging ademhalen en dat we het een paar dagen moesten aankijken. Erwin kwam terug van de dierenarts met een vrolijke James, waardoor al mijn zorgen plotsklaps verdwenen.

De dag daarna leek het beter met hem te gaan. Hij lag de hele dag heerlijk in het zonnetje. Ik maakte me nog steeds zorgen over zijn snelle ademhaling, maar de dierenarts had gezegd dat het door de pijn in zijn rug kwam, dus ik vertrouwde erop dat James na een paar dagen weer helemaal de oude zou zijn.

De langste ochtend van mijn leven

De volgende ochtend stonden we om 5 uur op, omdat we toch niet helemaal gerustgesteld waren. We vonden James, zittend op zijn plaats, happend naar adem. Ik wist het op dat moment nog niet, maar dit werd de langste ochtend van mijn leven.

We wisten dat hij direct naar een dierenarts moest, maar het was Hemelvaartsdag en we woonden midden in de wildernis van Zweden. Geen enkele dierenarts was bereikbaar. We hadden onze plaatselijke dierenarts, die zijn telefoon niet opnam, en een dierenarts op twee uur rijden, die overigens ook niet bereikbaar was. We voelden ons zo machteloos en ik heb het die dag een paar keer vervloekt dat we in een land woonden waar de zorg voor dieren zo slecht geregeld was. Om 8 uur kregen we eindelijk de dierenarts aan de telefoon. We konden langskomen, maar pas aan het einde van de ochtend, omdat hij eerst nog ergens heen moest. Het was immers Hemelvaart en zijn vrije dag.

We probeerden het voor James zo comfortabel mogelijk te maken. We legden hem op zijn kussen naast ons in de keuken, waar we gek genoeg nog geprobeerd hebben om te werken. Ik wilde hem knuffelen, maar elke keer als ik het probeerde begon hij heel erg te hoesten, waardoor het ademhalen nog moeilijker ging. Dus liet ik hem maar gewoon met rust. Ook lukte het hem niet om te gaan liggen, dus hij zat daar maar de hele tijd, happend naar adem. Het was de langste en moeilijkste ochtend van mijn leven. Ik wilde hem zo graag helpen, maar er was niets wat ik voor hem kon doen.

We hebben die ochtend nog een paar keer naar de dierenarts gebeld, maar kregen steeds zijn voicemail. Op een gegeven moment heb ik huilend een bericht achter gelaten, dat we echt niet langer konden wachten. James was zo aan het lijden, hier moest een einde aan komen. Om 11 uur besloten we om gewoon maar naar de dierenarts toe te rijden. Toen we daar aankwamen, kwam hij net thuis. Hij vroeg ons om over een half uur terug te komen, omdat hij eerst zijn eigen honden nog eten wilde geven.

Als ik eraan terugdenk word ik boos op mezelf, dat ik me zo van het kastje naar de muur heb laten sturen, terwijl ik een hond had die duidelijk in ademsnood verkeerde en het heel erg zwaar had. Maar ik was als verlamd.

Acuut hartfalen

Toen we eenmaal bij de dierenarts waren, nam hij rustig de tijd om zijn stoel buiten te zetten en een notitieblok te pakken om aantekeningen te maken. Terwijl hij daar op zijn stoel zat en ons zo goed en zo kwaad als het ging in gebrekkig Engels vragen stelde, stond James heel rustig naast Erwin. Het was onwerkelijk om te zien, omdat James altijd een ongeleid projectiel was en niet stil kon staan. En daar stond hij dan, heel rustig om zich heen kijkend, geen puf meer om ook nog maar een stap te zetten.

Na zo’n twintig minuten vragen stellen kon James eindelijk naar binnen getild worden voor een lichamelijk onderzoek. Toen de dierenarts zijn stethoscoop pakte en naar zijn hart luisterde, wist hij gelijk dat het heel erg mis was. Hij stamelde iets van ‘oh no, this is very bad’. James zijn hart bleek helemaal van slag te zijn en hij had vocht in zijn longen. ‘Very bad, very bad’,  zei hij nog een paar keer.

Zijn hart leek ermee op te houden. Acuut hartfalen. Medicijnen zouden kunnen helpen, maar het zou een paar dagen duren voordat ze aan zouden slaan en dan was het nog maar de vraag óf ze zouden helpen. Het was Hemelvaartsdag en de apotheek zou pas na het weekend weer open zijn. Daarna zou het zeker nog een paar dagen duren voordat de medicijnen zouden werken. We konden James niet langer zo laten lijden.

Het einde

We wisten wat er moest gebeuren, maar vonden het zo moeilijk om die beslissing te nemen. Dus vroegen we het advies van de dierenarts. Hij wilde duidelijk deze beslissing niet voor ons maken, maar hij liet wel doorschemeren dat hij in dit stadium niet veel vertrouwen meer had in de medicatie. Zijn woorden zullen me altijd bij blijven: ‘He’s your best friend and you don’t want your friend to suffer.’

Hij kreeg een spuitje om in slaap te vallen, daarna zou hij een dodelijke injectie krijgen. Erwin tilde hem op van de behandeltafel en ging buiten met hem op het bankje zitten. Zo zaten we daar met z’n drietjes, onder een prachtige boom met uitzicht op de rivier waar we dat jaar al 6 jaar aan woonden.

Het duurde een tijdje voordat James rustiger werd en uiteindelijk in slaap viel. Achteraf gezien ben ik daar dankbaar voor, zo konden we in alle rust afscheid van hem nemen. Het was onwerkelijk hoeveel rust ik in mezelf voelde op dat moment. Ik voelde aan alles dat het goed was, het enige juiste om te doen. James was zo aan het lijden, het enige waar ik aan kon denken was dat ik dit geen minuut langer voor hem wilde.

Op dat moment besefte ik me niet dat ik hem daarna nooit meer zou kunnen zien, nooit meer zou kunnen vasthouden, dat hij nooit meer stijf tegen me aan zou liggen op de bank terwijl ik aan het werk was. Ik besefte me niet hoeveel pijn het zou doen, de complete verlamming die erop zou volgen, de leegte die zou ontstaan. Ik was er niet mee bezig, ik wilde alleen maar dat hij geen pijn meer had, dat hij rust zou hebben.

Ik kon het niet aan om hem dood te zien gaan, dus ik bleef buiten op het bankje zitten, terwijl Erwin met James terug naar binnen ging. Op het moment dat James zijn laatste adem uitblies, ging er een enorme windvlaag door de boom heen en ik wist dat dit het einde was.

Rouw is rauw

De dagen en weken na zijn dood heb ik me vaak afgevraagd of ik signalen gemist had van zijn hartprobleem en voelde me er zelfs schuldig over. Wat als we het eerder hadden ontdekt, was hij dan nu nog bij ons geweest? Maar er waren geen signalen. James was een fitte, vrolijke en alerte hond. Hij had een conditie waar je u tegen zei. Totdat het op een dag ineens heel snel heel slecht met hem ging. Zo slecht dat hij niet meer te redden was. En nu moeten we verder zonder hem.

Memories warm you up from the inside, but they also tear you apart.

Achteraf bleek dat James Myxomateuze Klep Degeneratie (MKD) had. Het is de meest voorkomende hartziekte bij kleine honden. Bij MKD wordt de hartklep tussen de linkerboezem en de linkerkamer aangetast. Hierdoor verandert de structuur van de hartklep, waarbij de klep slijmerig of juist bindweefselachtig van substantie wordt.

Ongeveer 20% van alle honden die MKD hebben ondervinden daar ernstige hinder van. In een later stadium kun je merken dat je hond sloom wordt, snel en moeizaam ademt, slechte eetlust heeft en vermagert. In dit laatste geval wordt er gesproken van hartfalen, omdat de gevolgen van de hartziekte duidelijk zichtbaar zijn.

Voor meer informatie over deze ziekte kun je verder lezen op de website van dierenkliniek Oosterhout.

Mijn belofte aan James

En zo stond ik daar, ’s middags in onze tuin, waar we James zojuist hadden begraven, met mijn belofte aan James om het vanaf nu beter te doen. Dat het uiteindelijk nog twee jaar ging duren, voordat ik me aan mijn belofte kon houden, wist ik op dat moment nog niet. Na een rouwproces, die meer dan een jaar duurde, volgde een burn-out en uiteindelijk de remigratie terug naar Nederland.

Sinds we weer in Nederland wonen lukt het me beter om het verlies van James een plekje te geven. Blijkbaar had ik letterlijk afstand nodig. Hoewel ik het heel moeilijk vond om hem in Zweden achter te laten, geeft het me ook een soort van rust. Hij ligt begraven op een prachtige plek, met uitzicht op de bergen en de velden waar hij zo graag wandelde.

Ik mis James nog steeds verschrikkelijk en ik ben van mening dat het onderschat wordt hoeveel het verlies van een huisdier met een mens kan doen.

Voor mij was James niet zomaar een hond, maar mijn beste vriend. Na zijn overlijden bleef er een leegte over; niet alleen in ons gezin, maar ook in mijn hart en in mijn hele wereld. Alsof er een stukje van mijn ziel was weggenomen.

Rouwen om een huisdier wordt (nog) niet geaccepteerd door de maatschappij. Alsof er helemaal geen liefde was (en nog steeds is) voor je overleden huisdier. Dit maakt het rouwproces eenzaam en leeg. Je hebt het gevoel dat je niet mag rouwen, terwijl je zoveel behoefte hebt aan steun en troost.

James is de reden dat ik mij ben gaan specialiseren in het maken van Pet Memorial Collages en het geven van workshops. Dat ik een prachtig aandenken mag creëren voor iemand die een geliefd huisdier is verloren, voelt als een ode aan James. Het samenkomen met mensen die hun creativiteit in willen zetten om beter om te kunnen gaan met rouw vind ik een prachtig iets.

Het is vandaag precies twee jaar na zijn dood. Het publiceren van mijn website op zijn sterfdag staat voor mij symbool voor het nakomen van mijn belofte aan James. Leven vanuit liefde. Niet op automatische piloot, maar écht leven. Dát doen waar mijn hart vol van is. Met liefde en passie creëren, iets kunnen betekenen voor een ander. Dat is waar het leven om draait en dat is wat ik waar wil maken.

James, vriendje, ik mis je. Ik zal je nooit vergeten.